Πλάτων (κρατήρας)

Πλάτων (κρατήρας)
Συντεταγμένες	51.62°N 9.38°W / 51.62; -9.38
Επωνύμιο	Πλάτων
Πολυμέσα σχετικά με τον κρατήρα
δεδομένα ()

Ο Πλάτων (Plato) είναι ένας μεγάλος κρατήρας στη Σελήνη, πλημμυρισμένος με στερεοποιημένη λάβα, ώστε μόνο μέρος των τοιχωμάτων του να είναι ευδιάκριτο. Η διάμετρός του είναι 109 χιλιόμετρα. Βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο και στην ορατή από τη Γη πλευρά της Σελήνης, σε σεληνογραφικές συντεταγμένες 51,6° βόρειο πλάτος και 9,3° δυτικό μήκος. Πήρε το όνομά του προς τιμή του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου Πλάτωνος.

Τοποθεσία

Ο Πλάτων βρίσκεται στη βορειοανατολική ακτή της Θάλασσας των Βροχών, στο δυτικό άκρο της οροσειράς των Σεληνιακών Άλπεων. Προς βορρά κείται η πλατιά Θάλασσα του Ψύχους. Ανατολικά του Πλάτωνος ανάμεσα στα βουνά των Άλπεων, υπάρχουν αρκετές ρηγματώσεις του εδάφους που αποκαλούνται συλλογικά «Ρήγματα του Πλάτωνος» (Rimae Plato).

Χαρακτηριστικά

Η ηλικία του Πλάτωνος εκτιμάται σε 3,84 δισεκατομμύρια χρόνια, δημιουργήθηκε δηλαδή μόλις λίγο αργότερα από τη Θάλασσα των Βροχών. Τα χείλη του είναι ακανόνιστα, με κακοτράχαλες κορυφές ύψους 2 χλμ. που ρίχνουν ευδιάκριτες σκιές στον πυθμένα του κρατήρα όταν ο ήλιος είναι χαμηλά. Κάποια τμήματα των εσωτερικών τοιχωμάτων δείχνουν σημάδια παλαιών καταρρεύσεων, με πλέον αξιοσημείωτη την περίπτωση μιας μεγάλης τριγωνικής κατολισθήσεως κατά μήκος της δυτικής πλευράς. Tο χείλος του Πλάτωνος είναι στην πραγματικότητα κυκλικό, αλλά παρατηρούμενο από τη Γη εμφανίζεται ελλειπτικό εξαιτίας της προοπτικής.

Ο επίπεδος πυθμένας του Πλάτωνος, με μέσο βάθος 1.000 μέτρα κάτω από το χείλος, είναι σκουρόχρωμος, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζεται σκοτεινός σε σχέση με τη γύρω περιοχή. Μάλιστα ο αστρονόμος Εβέλιος είχε ονομάσει τον Πλάτωνα «η Μείζων Μαύρη Λίμνη». Ο πυθμένας του Πλάτωνος δεν έχει αξιόλογους νεότερους κρατήρες.

Ο Πλάτων έχει αποκτήσει για την εμφάνιση παροδικών σεληνιακών φαινομένων, όπως λάμψεις φωτός, ασυνήθιστα χρωματικά σύνολα και θόλωση κατά περιοχές σαν από αχλύ. Οι ανωμαλίες αυτές είναι πιθανώς το αποτέλεσμα των οπτικών συνθηκών παρατηρήσεως σε συνδυασμό με τις διαφορετικές γωνίες φωτισμού από το ηλιακό φως.

• 
  Λεπτομερής χάρτης της περιοχής της Θάλασσας των Βροχών. Ο Πλάτων σημειώνεται με το γράμμα C.
• 
  Φωτογραφία της Θάλασσας του Ψύχους. Ο Πλάτων είναι το σκούρο κυκλικό χαρακτηριστικό στα νότια της Θάλασσας.

Δευτερεύοντες κρατήρες

Ο κρατήρας Πλάτων (κέντρο) σε φωτογραφία της Σελήνης με τηλεσκόπιο

Ο Πλάτων περιβάλλεται από πολλούς μικρότερους κρατήρες, οι περισσότεροι από τους οποίους δημιουργήθηκαν μάλλον από την ίδια πρόσκρουση. Καθώς συνηθίζεται, αυτοί οι κρατήρες-δορυφόροι ονομάζονται με το όνομα του κύριου κρατήρα ακολουθούμενο από ένα κεφαλαίο γράμμα του λατινικού αλφαβήτου. Υπάρχουν έτσι οι κρατήρες:

Ονομασία	Σεληνογρ.πλάτος	Σεληνογρ. μήκος	Διάμετρος (χλμ.)
Πλάτων B	53,0° Β	17,2° Δ	13
Πλάτων C	53,2° Β	19,4° Δ	10
Πλάτων D	49,6° Β	14,5° Δ	10
Πλάτων E	49,7° Β	16,2° Δ	7
Πλάτων F	51,7° Β	17,4° Δ	7
Πλάτων G	52,1° Β	6,3° Δ	8
Πλάτων H	55,1° Β	2,0° Δ	11
Πλάτων J	49,0° Β	4,6° Δ	8
Πλάτων K	46,8° Β	3,3° Δ	6
Πλάτων KA	46,8° Β	3,6° Δ	6
Πλάτων L	51,6° Β	4,3° Δ	10
Πλάτων M	53,1° Β	15,4° Δ	8
Πλάτων O	52,3° Β	15,4° Δ	9
Πλάτων P	51,5° Β	15,2° Δ	8
Πλάτων Q	54,5° Β	4,8° Δ	8
Πλάτων R	53,8° Β	18,3° Δ	6
Πλάτων S	53,8° Β	14,9° Δ	6
Πλάτων T	54,5° Β	11,2° Δ	8
Πλάτων U	49,6° Β	7,4° Δ	6
Πλάτων V	55,8° Β	7,4° Δ	6
Πλάτων W	57,2° Β	17,8° Δ	4
Πλάτων X	50,1° Β	13,8° Δ	5
Πλάτων Y	53,1° Β	16,3° Δ	10

Ο κρατήρας Πλάτων A μετονομάσθηκε από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση σε Μπλις.

Ο Πλάτων στη λογοτεχνία και τον πολιτισμό

Ο κρατήρας Πλάτων είναι η τοποθεσία ενός αστεροσκοπείου στο μυθιστόρημα του Άρθουρ Κλαρκ Earthlight (1955). Στον Πλάτωνα βρίσκεται η «Σεληνόβαση Α» στην τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας Διάστημα 1999.

Επίσης, από τον Πλάτωνα κατάγονται οι Μάθιου και Μαρία Looney, πρωταγωνιστές της σειράς παιδικών βιβλίων Looney του Τζερόουμ Μπήτυ, οι ιστορίες της οποίας διαδραματίζονται στη Σελήνη.

Πηγές

• Andersson, L.E.; Whitaker, E.A. (1982): NASA Catalogue of Lunar Nomenclature. NASA RP-1097.
• Price, Fred W. (1988): The Moon Observer's Handbook. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-33500-3.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Lunar Orbiter Photo Βumber IV-127-H3
• Εικόνες του Πλάτωνος στο SkyTrip.de